Нахиа редакц

Английн зохиолч Диана Уинн Жонсын бүтээл "Цайзын цуврал" зохиолын 1, 2-р дэвтэр.

Ид шид, адал явдал, хайр дурлалыг хөгжөөнтэй хийгээд сургамжтайгаар өгүүлэх "Цайзын цуврал"-ын 1, 2р дэвтэр худалдаанд гарлаа.

1. Хаулын нүүдэг цайз

Ингари улсад амьдардаг Софи хэмээх 17 настай охин шулмын хараалд өртөж 90 настай эмгэн болчихно тэр. Хараалаа арилгуулахаар шидэт цайзыг зорих бөгөөд тэнд нь Хаул нэртэй, охидын зүрхийг иддэг шидтэн амьдардаг гэнэ...

Уг зохиолоос сэдэвлэн Японы алдарт Ghibli Studio анимэйшн бүтээсэн бөгөөд дэлхий даяар хүүхэд төдийгүй насанд хүрэгчдийн ч сэтгэлийг татсан гайхамшигтай зохиол юм.

1. Тэнгэр дэх цайз

Ингари нутгаас өмнө зүгт орших Рашпухт Султаны вант улсын Занзиб хотод Абдулла хэмээх залуухан хивсний худалдаачин амьдран суудаг байлаа. Хивсний худалдаагаа өргөжүүлэн амжилттай ажиллах хэдий ч, боломж л гарвал ханхүү болох хувь тавилангийн тухай тодоос тод мөрөөднө. Үзэсгэлэнт охин Шөнийнцэцэгтэй учирсан цагаас түүний мөрөөдөл биелж эхлэх нь тэр. Гэвч аймшигт бирд Шөнийнцэцэгийг хулгайлж тэнгэр лүү нисэн одов. Абдулла энэ хэргийн учрыг олж, охиныг аврахаар зориг шулуудаж, тун найдваргүй шидэт хивс, ааш муутай бяцхан бирдээр туслуулан урт холын бөгөөд тааварлашгүй адал явдлаар дүүрэн, шидэт аялалд гаржээ.

Занзиб нутагт эхэлсэн Абдуллагийн аялал Ингаригийн зүг хөтөлж, шидтэн Хаул, Софи, Калсифер, тэр ч бүү хэл нүүдэг цайзтай уулзан, бидний мэдэх түүхийн үргэлжлэлийг толилуулах аж.

“Надтай тохиролцвол ямар вэ? Чи миний гэрээг хүчингүй болгож өгвөл, би чиний хараалыг буцааж өгье” гэж галын савдаг хэлэв.

Ганцхан алхахад долоон бээр газар хороодог шидэт гутал, үл үзэгдэх нөмрөг зэрэг зүйл жинхэнээсээ оршдог Ингарий улсад аж төрөн суудаг Софи Хаттер охиныг хорон санаат Цөлийн шулам харааж орхино. Шулмын хараалаас ангижрахын тулд Софи уул толгодоор хэрэн хэсүүчилдэг нүүдэг цайз руу явдаг.

Харин тэр цайзад залуу охидын зүрхийг иддэг шидтэн Хаул амьдардаг гэнэ...

“Хүсэл биелүүлэхдээ би хэн нэгэнд ямар нэгэн сайн зүйл хийнэ гэж хэзээ ч хэлж байгаагүй” хэмээн бирд өгүүлээд “Ер нь бол, би аль болох их хор хөнөөл учруулна гэж тангарагласан юм” гэлээ.  

Даруухан хивсний худалдаачин Абдулла ханхүү болохыг мөрөөддөг байлаа. Гэтэл үзэсгэлэнт Шөнийнцэцэгтэй уулзсан цагаас түүний мөрөөдөл биелж эхлэх нь тэр.  

Нэгэн аймшигт бирд Шөнийнцэцэгийг аван тэнгэр лүү нисэн одоход Абдулла түүнийг аврахаар шийджээ. Хэрэв түүнийг олж чадвал, тэгээд бас араас нь хөөж буй элдэв хүмүүсээс бултаж чадвал түүнийг аварч чадах л байх. Гэвч ааш муутай бирд, тун найдваргүй шидэт хивс л түүнд тусалж байхад яаж амжилтад хүрэх билээ?  

Компьютер ашиглахгүйгээр код бичиж сурах боломжтой юу?“Сайн уу, Рүби?” ном маань яг л ийм зорилготой. Бага насны (5+) хүүхдэд тооцооллын сэтгэлгээг танилцуулах, дур сонирхлыг нь төрүүлэх зорилгоор Финландын зохиолч, зураач, программист Линда Лиукасын бичсэн энэхүү гурван цуврал ном маань 25 орчим хэлээр орчуулагдаж, олон орны уншигч хүүхдэд хүрчээ.Хүүхдийн нас, сэтгэхүйд тохиромжтой боловсролын агуулгыг бүтээх, сурталчлах, хүргэх зорилготой Линда “Сайн уу, Рүби?” цувралаараа дамжуулан асуудлыг задлах, зүй тогтлыг олох, алгоритмыг ойлгох, асуудлыг шийдвэрлэх, хамтран ажиллах зэрэг чадварыг хүүхдэд ойлгуулах, суулгахыг хүссэн юм.Цувралын эхний ном болох “Кодын ертөнцөөр аялсан адал явдал” номд маань бяцхан Рүби охин аавынхаа ажилдаа явахдаа үлдээсэн захидлын дагуу таван эрдэнэсийн чулууг олох аялалд гардаг. Замдаа тэр робот, оцон шувууд, цасны ирвэс гэх мэт хачирхалтай амьтадтай тааран найзална. Эдгээр амьтад бүгд программ хангамж, кодын хэлийг дүрсэлсэн, төлөөлүүлсэн амьтад байдгаараа онцлогтой. Рүби эрдэнэсийн чулуу бүрийг өөрийн болгохын тулд саад бэрхшээлийг давах хэрэгтэй болно. Ингэхдээ тэр логик сэтгэлгээ, том асуудлыг олон жижиг хэсэгт хуваах, зүй тогтлыг олж тогтоон өөрийн талд ашиглах гэх мэт аргуудыг ашигладаг. Рүби шантралгүй, тууштай зүтгэж, багаар ажиллаж, бусдад хүндэтгэлтэй хандаж, найз нөхөдтэй болохыг сонгосноор зорилгодоо хүрнэ.Номын тал хүртэл Рүбигийн адал явдалт түүх өрнөх бөгөөд түүний дараа дасгал ажлууд эхэлнэ. Дасгал ажлууд Рүбигийн туулсан адал явдалтай нягт холбоотой тул хүүхдэд Рүби шиг задлан шинжлэх, зүй тогтлыг олох гэх зэрэг тооцооллын сэтгэлгээг өөрөө ашиглах боломжийг олгодог.Тооцооллын сэтгэлгээ нь үндсэн дөрвөн хэсгээс буюу задаргаа, абстракц, зүй тогтол олох болон алгоритмаас бүрддэг. Номын гол үйл явдал ч энэ дөрвөн хэсэгтэй холбоотойгоор өрнөх бөгөөд дасгал ажлууд нь илүү тодорхой ойлгуулах, өөрөө хийж үзэх боломж олгох зорилготой. Гэхдээ дасгал ажил нь хичээл шиг, эсвэл заавал нэг зүйл сураад байгаа мэт бус харин Рүби ба түүний найзуудтай хамт тоглоод байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлдэг.“Сайн уу, Рүби?” номоор дамжуулан хүүхэд эрэлч хайгуулч, бүтээлч сэтгэлгээ, тууштай байдал, өсөх сэтгэхүй, багаар ажиллах зэрэг чадварт суралцахын хажуугаар компьютерын дэлгэц огт харалгүйгээр кодын зүй тогтол, суурь ухагдахууныг сонирхолтой байдлаар ойлгох боломжтой.

Аз жаргал гэж юу юм бол?

“Хүүхдийн философи” цувралын баатрууд маань гарт баригддаггүй зүйлсийг сэтгэлдээ төсөөлж, эрэн хайж, эргэцүүлэн боддог. Нэг асуултынхаа араас алсын алсад эрэл хайгуулд гардаг. Замын төгсгөлд асуултынхаа хариуг олохоос илүүтэй зөв асуулт асуух, зөв замыг сонгох, замын дунд алхам тутамдаа оюун ухаанаа тэлэх нь чухал билээ.

Энэхүү цувралыг хүүхэд багачууд болон асуулт асуухаас эмээдэггүй бүх хүнд зориулав.

Гол дүрийн охин маань уйдан, хийж суухаа олж ядан байхад ээж нь “Мөрөөдөөд үзээч” гэж хэлнэ. Охин ээжийнхээ хэлснээр мөрөөдөх гэж оролддог ч яаж мөрөөдөхөө мэдэхгүй.

Ингээд тэр асуултдаа хариулт олохоор гэр бүлийнхээ гишүүдээс зөвлөгөө авч, эцэст нь өөрөө хариултыг нь бодож олно. Хүүхдийн төсөөлөн бодох, уран сэтгэх чадварыг хөгжүүлэхээс гадна, эрэлч хайгуулч байх сэтгэлгээг дэмжинэ.

Гэгээ өглөө цайгаа ууж суухдаа ааваасаа ном уншаад өгөөч хэмээн гуйна. Гэвч аав нь ажилтай байсан тул нэг цагийн дараа уншиж өгье гэдэг.

Гэгээ нэг цагийг ганцаараа өнгөрөөх хэрэгтэй болно. Түүнд эхлээд цаг хугацаа огт явахгүй байгаа юм шиг санагдана. Ингэхэд цаг хугацаа гэж юу юм бол хэмээн эргэцүүлэн бодож эхлээд, номын төгсгөлд асуултынхаа хариултыг олно. Хүүхдэд одоо цагтаа байхын чухлыг, цаг хугацаа гэгч нүдэнд үзэгдэхгүй зүйлийн талаарх ойлголтыг өгнө.

12 нүүртэй, нимгэн ном

Хүн, байгаль ертөнц, амьтан, эд зүйлс зэрэг хүүхдүүдтэй хамгийн танил зүйлсийг хялбар, эгдүүтэй зурах 95 санааг оруулж, зурах дарааллыг заасан. Хүүхдэд давхарлаж зурах, өөрөө дуурайж зурах боломжтой хэсгийг мөн оруулж өгсөн бөгөөд хүүхэд анхандаа дагаж, дуурайж сураад дараа нь өөрөө сэтгэн бодож, хүссэн зүйлээ зурдаг болоход энэхүү ном тусална.

Гарын жижиг булчинг хөгжүүлэх үр дүнтэй аргуудын нэг нь зураг зурах юм. Эдгээр булчинг хөгжүүлэх нь суралцах үйл явцад чухал нөлөөтэй. Ялангуяа бага насанд гарын жижиг булчингаа сайн хөгжүүлж чадвал цаашлаад сургуульд орох үедээ хүүхдийн гар цуцаж ядрахгүй, сайхан, цэгцтэй бичиж сурдаг.

Мөн зураг зурах нь тархийг амрааж, сэтгэн бодох, бүтээлч чадварыг хөгжүүлж өөрийгөө илэрхийлэх нэг арга болдог. Тиймээс зөвхөн хүүхэд гэлтгүй томчууд ч энэхүү номыг ашиглан тархиа амрааж, цагийг зугаатай өнгөрүүлэх боломжтой.

Энэхүү номд ирээдүйд ямар мэргэжилтэй, ямар хүн болохоо шийдэж ядан, хүлээж тэсэлгүй төсөөлөн мөрөөдөх нэгэн жаал хүүгийн тухай өгүүлдэг.

Мэргэн харваач, сансрын нисгэгч, тоглоомын засварчин, дэлхийгээр аялагч, зохиолч эсвэл бүр шувуу судлаач… Ирээдүйгээ төсөөлөн мөрөөдөхдөө бүх зүйлийг нэг дор бас яг одоо хийхийг хүсэж яарах жаалхан хүү.

Ирээдүйн тухай мөрөөдөлд нь “одоо” цаг саад болох үед аав нь хүүгийнхээ чихэнд ийн шивнэнэ: “Тэр үед өнөөдрийн бяцхан хүүгийн мөрөөдөл чамайг ч хүртэл гайхшируулах болно.”

Мөрөөдлөөр аялагч номыг хил хязгааргүй хүсэл мөрөөдлийнхөө ертөнцөөр өнөөдрөөс маргаашид тэмүүлж, ирээдүйд ямар хүн болохоо төсөөлөн суугаа бүх хүүхдэд зориулав.